: ବାଲ୍ମୀକି ନାୟକ

ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତରେ ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦକୁ ନେଇ ଅନେକ ପ୍ରକାର ବାଦ-ବିବାଦ ଚାଲିଛି୤ ହିନ୍ଦୁ ଏକ ଧର୍ମ ଓ ତା’ର ସଂସ୍କୃତି ହେଉଛି ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତି ବୋଲି ବହୁଳ ଭାବରେ ପ୍ରଚାର ଚାଲିଛି୤ ଆମର ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଓ ହିନ୍ଦୁ ସଂସ୍କୃତି ବର୍ତ୍ତମାନ ଧ୍ବଂସ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା କଥା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଚାର ହେଉଛି୤ ଏହାକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକ ନିଜର ଅସ୍ମିତାର ପ୍ରଶ୍ନ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ନେଉଛନ୍ତି୤ କିନ୍ତୁ ଆମ ଦେଶର ବିଦ୍ବାନ ଓ ପଣ୍ଡିତମାନେ ମାନିଲେଣି ଯେ ହିନ୍ଦୁ ଏକ ଧର୍ମ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହା ଏକ ଜୀବନପଦ୍ଧତି୤ ଆସନ୍ତୁ ଦେଖିବା ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଓ ଆରମ୍ଭର ଇତିହାସ୤ ପ୍ରଥମେ ଆମେ ଦେଖିବା ଆମର ସର୍ବମାନ୍ୟ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ମାନଙ୍କରେ କେଉଁଠି ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦଟି ଅଛି୤ ସତକଥା ହେଉଛି - କେଉଁଠି ମଧ୍ୟ ନାହିଁ୤ ବେଦ, ଉପନିଷଦ, ମନୁସଂହିତା, ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ, ଗୀତା, ଭାଗବତ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପୁରାଣରେ ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଉଲ୍ଲେଖ ନାହିଁ୤ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ମାନଙ୍କରେ ଆର୍ଯ୍ୟ ଶବ୍ଦର ବହୁଳ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଛି୤ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ଆର୍ଯ୍ୟପୁତ୍ର, ମହାଭାରତର ସମସ୍ତ ମହାନାୟକ ମାନଙ୍କୁ (କେବଳ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ) ଆର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧିତ କରାଯାଇଛି୤ ଅର୍ଥାତ ସେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁ ନୁହେଁ ଆର୍ଯ୍ୟବର୍ତ୍ତ ଧର୍ମ ଥିଲା୤

ଏଇଠି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି - ପୌରାଣିକ ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ ମାନଙ୍କରେ ବିଭିନ୍ନ ଦେବାଦେବୀ, ମାନବ-ଦାନବ, ପଶୁ-ପକ୍ଷୀ, ଆକାଶ, ପାତାଳ, ସ୍ବର୍ଗ, ନର୍କ, ଆତ୍ମା, ପରମାତ୍ମା ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟରେ ଅନେକ କିଛି ଲେଖାଯାଇଛି କିନ୍ତୁ ଏହି ଧର୍ମର ନାମ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ବୋଲି ଲେଖାଯାଇ ନାହିଁ କାହିଁକି? ତେଣୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି - ଆମ ଧର୍ମର ନାମ ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ ହେଲା କିପରି?

ଇତିହାସ ଅନୁସାରେ ଗତ ୧୦୩୦ ମସିହାରେ ଯେତେବେଳେ ମହମ୍ମଦ ଗଜନୀ ଭାରତକୁ ଆସିଥିଲା, ତା’ ସହିତ ପାର୍ଶୀ ଐତିହାସିକ ‘ଅଲବେସୁନି’ ମଧ୍ୟ ଆସିଥିଲା୤ ସେ ସମୟରେ ଭାରତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ଦେହର କଳା ରଙ୍ଗ, ସେମାନଙ୍କର ରହଣୀ ଶୈଳୀ ଓ ଜାତିପ୍ରଥା ଯୋଗୁଁ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ହେଉଥିବା ଅସଭ୍ୟ ବ୍ୟବହାର ଦେଖି, ସେମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ହିନ୍ଦୁ ଲୋକ ବୋଲି ସମ୍ବୋଧନ କରିଥିଲା୤ ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ପାର୍ଶୀ ଭାଷାକୋଷ ‘ଗୟାଶୂଲସୌଗାତ’ରୁ ଆସିଛି୤ ଯାହାର ଶାବ୍ଦିକ ଅର୍ଥ ହେଉଛି - ଚୋର, ଡାକୁ, ରାହାଜାନୀ, କଳା, ଗୋଲାମ, କାଫେର୍, ଅସଭ୍ୟ୤ ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଆରବୀ ଓ ଉର୍ଦ୍ଦୁ ଭାଷାକୋଷରେ ମଧ୍ୟ ଏକାଭଳି ଲେଖା ହୋଇଛି୤ ସେତେବେଳେ ମୋଗଲମାନଙ୍କର ଭାରତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଥିବା ଘୃଣ୍ୟ ତଥା ନିକୃଷ୍ଟ ମନୋଭାବର ଏହା ହେଉଛି ଜ୍ବଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ୤ ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ଏକ ଅପମାନସୂଚକ ଗାଳି ବୋଲି ଅପ୍ରିୟ ସତ୍ୟକୁ ନ ମାନିବା ପାଇଁ କେତେକ ପଣ୍ଡିତ ଯୁକ୍ତି କରି କହିଲେ - ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ କୂଳରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସେମାନେ ସିନ୍ଧୁ ପରିବର୍ତ୍ତେ ହିନ୍ଦୁ ବୋଲି କହିଲେ, କାରଣ ସେମାନେ ‘ସ’ କୁ ‘ହ’ ଉଚ୍ଚାରଣ କରୁଥିବାରୁ ହିନ୍ଦୁ କହିଲେ୤ ଏହି ଯୁକ୍ତି ଆଦୌ ଠିକ୍ ନୁହେଁ୤ କାରଣ ତାଙ୍କ ଭାଷାକୋଷରେ ଅସଂଖ୍ୟ ‘ସ’ ଜଡ଼ିତ ଶବ୍ଦ ରହିଛି୤ ପାର୍ଶୀକୁ ‘ପାରହି’, ମୁସଲମାନଙ୍କୁ ‘ମୁହଲମାନ’, ଶରୀୟତକୁ ହରୀୟତ, ମସଜିଦକୁ ମହଜିଡ୍, ସିନ୍ଧୁ ଘାଟିକୁ ହିନ୍ଦୁ ଘାଟି କହିନାହାନ୍ତି କାହିଁକି?

ଅନ୍ୟ ଏକ ଉଦାହରଣ:-

ସେତେବେଳେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମାଜ ନିଜକୁ ହିନ୍ଦୁ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ମାନୁନଥିଲେ୤ ଏହାର ପ୍ରମାଣ - ଆର୍ଯ୍ୟ ଧର୍ମର ପ୍ରବର୍ତ୍ତକ, ସ୍ବାମୀ ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ବତୀ ଲେଖିଲେ - “ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦ ସଂସ୍କୃତ ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ୤ ଏହା ମୋଗଲମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ଏକ ଅପମାନସୂଚକ ଗାଳି୤ ଏଥିପାଇଁ ଆମେ ନିଜକୁ ହିନ୍ଦୁ କହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ୤ ଆମେ ଆର୍ଯ୍ୟ ଓ ଆମର ଧର୍ମ ହେଉଛି ଆର୍ଯ୍ୟବର୍ତ୍ତ ଧର୍ମ୤ ଆମେ ନିଜକୁ ଆର୍ଯ୍ୟ ବୋଲି କହିବା ଉଚିତ୤” ସେ ନିଜେ ନୈଷ୍ଟିକ ବ୍ରାହ୍ମଣ ହୋଇମଧ୍ୟ ନିଜକୁ ହିନ୍ଦୁ ବୋଲି ସ୍ବୀକାର କରିନଥିଲେ୤

ଦ୍ବିତୀୟ ଉଦାହରଣ:-

ଇତିହାସ କହୁଛି୤ ଯେତେବେଳେ ମୋଗଲମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଭାରତୀୟ ଅଣମୁସଲମାନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ଜିଜିଆ କର ଲାଗୁହେଲା, ସେତେବେଳେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମାଜ ଜିଜିଆ କର ଦେବାକୁ ମନାକଲେ, ସେମାନେ ଯୁକ୍ତି କଲେ ଯେ, ଆମେ ହିନ୍ଦୁ ନୁହଁ, ଆମେ ମଧ୍ୟ ତୁମ ମାନଙ୍କ ଭଳି ବିଦେଶୀ ଲୋକ୤ ଆମେ ଆର୍ଯ୍ୟ ଶାସକ ଭାବେ ତୁମ ମାନଙ୍କଠାରୁ ବହୁ ଆଗରୁ ଏଠାକୁ ଆସିଛୁ୤ ତେଣୁ ଆମେ ଜିଜିଆ କର ଦେବୁନାହିଁ୤ ମୋଗଲ ଶାସକ ଏହାକୁ ମାନି ସେମାନଙ୍କୁ ଜିଜିଆ କରରୁ ମୁକ୍ତ ରଖିଥିଲେ୤

ମୋଗଲମାନଙ୍କ ଶାସନ ସମାପ୍ତ ହେବାପରେ, ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ମାନେ ପ୍ରଥମେ ନିଜକୁ ହିନ୍ଦୁ ବୋଲି ଘୋଷଣା କଲେ୤ ଆସ ଆମେ ଗର୍ବର ସହ କହିବା ‘ଆମେ ହିନ୍ଦୁ’୤ ସେମାନେ ସେତେବେଳେ ହୁଏତ ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ପ୍ରକୃତ ଅର୍ଥ ବୁଝି ପାରିନଥିଲେ କିମ୍ବା ସିନ୍ଧୁ ଘାଟି କୂଳରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଆର୍ଯ୍ୟ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥିବା ଏକ ଅପଭ୍ରଂଶ ଶବ୍ଦ ହିନ୍ଦୁ ଭାବି ଏହାକୁ ସ୍ବୀକାର କରିଥିଲେ ଜାଣିବା କଷ୍ଟ୤ ମଜା କଥା ହେଉଛି - ମୁଁ ବ୍ରାହ୍ମଣ, ମୁଁ କରଣ, ମୁଁ ଖଣ୍ଡାୟତ, ମୁଁ ବଢ଼େଇ, ମୁଁ ଧୋବା, ମୁଁ ବାରିକ, ହାଡ଼ି, ପାଣ ବୋଲି ଉତ୍ତର ଦେଉଛନ୍ତି୤ କେହି କହୁନାହାନ୍ତି ମୁଁ ଜଣେ ହିନ୍ଦୁ ଜାତିର ଲୋକ୤ ସେହି ପ୍ରଶ୍ନ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମର ଲୋକଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ସେମାନେ ନିଜର ପରିଚୟ ବୌଦ୍ଧ, ପାର୍ଶୀ, ଜୈନ, ମୁସଲମାନ କିମ୍ବା ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟାନ ବୋଲି ଉତ୍ତର ଦିଅନ୍ତି୤ କାରଣ ସେମାନଙ୍କର କୌଣସି ଜାତି ନାହିଁ୤

ଏଇଠି ଆଉ ଗୋଟିଏ ବିଚାରଯୋଗ୍ୟ ତଥ୍ୟ ହେଉଛି - ପୁରାତନ କାଳରେ ଏହି ଦେଶର ଜଣେ ଭରତ ନାମକ ରାଜାଙ୍କ ନାମରେ ଦେହର ନାମ ଭାରତବର୍ଷ ଦିଆଯାଇଥିଲା୤ ଏବେ ବି ଆମେ ସମସ୍ତେ ଭାରତୀୟ ବୋଲି କହୁଛନ୍ତି୤ ପୁଣି ଦେଶର ନାମ ‘ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନ’ କିମ୍ବା ‘ଇଣ୍ଡିଆ’ ବୋଲି କହୁଛନ୍ତି କାହିଁକି? ଆମେ ‘ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନୀ’ କିମ୍ବା ‘ଇଣ୍ଡିଆନ୍’ କାହିଁକି କହୁଛନ୍ତି? ଇଣ୍ଡିଆ ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ଇନ୍ଦୁ ନଦୀ (ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ) ନାମରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ବୋଲି ଯୁକ୍ତି କରୁଛନ୍ତି୤ କେତେବେଳେ ସିନ୍ଧୁ ଅପଭ୍ରଂଶ ହୋଇ ହିନ୍ଦୁ ହୋଇ ଯାଉଛି ତ କେବେ ଇନ୍ଦୁରୁ ଇଣ୍ଡିଆ ହୋଇ ଯାଉଛି୤ ଇତିହାସ କହୁଛି - ଇଣ୍ଡିଆ ଶବ୍ଦ ଆମେରିକା ଲୋକମାନେ ବ୍ୟବହାର କରିଛନ୍ତି୤ ପରିତାପର ବିଷୟ ହେଉଛି ଏହି ଦୁଇଟି ଯାକ ଶବ୍ଦ ବିଦେଶୀ୤ ଆମ ଦେଶର ଦେଶୀ ଶବ୍ଦ ଭାରତ କାହିଁ? ବିଦେଶୀ ଧର୍ମ ଓ ବିଦେଶୀ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଆକଣ୍ଠ ଘୃଣା କରୁଥିବା ଆମ ଦେଶର ମହାମହିମ ଧର୍ମଗୁରୁ ଓ ରାଜନେତାମାନେ ଏହି ଦୁଇଟି ଶବ୍ଦକୁ ଦେଶରୁ ବହିଷ୍କାର କରିବାକୁ ସାହାସ କରି ପାରୁନାହାନ୍ତି କାହିଁକି? ଆମ ଦେଶର ଅନେକ ରାଜ୍ୟର ତଥା ସ୍ଥାନର ନାମ ତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରୁଛି୤ ଦେଶର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ କାହିଁକି? ଦ୍ବିତୀୟରେ - ୧୯୦୦ ଶତାବ୍ଦୀର ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ୍ ଭାଷାକୋଷର ପୃଷ୍ଠା ୭୮୯ରେ ଇଣ୍ଡିଆର ଅର୍ଥ, ‘Poor, Old Fashioned, Criminal People’ ବୋଲି ଲେଖା ଅଛି୤ ଏଇଟା ବି ଆମପାଇଁ ଅପମାନସୂଚକ ଗାଳି୤ ଏହା ଯଦି ସତ, ତେବେ ଆମ ଦେଶର ନାମକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି, ଭାରତ କିମ୍ବା ଭାରତବର୍ଷ ଲେଖିଲେ ଅସୁବିଧା କଣ ହେବ?

ଏଇଠି ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି - ବିଦେଶରୁ ଆସିଥିବା ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ଯଦି ଆର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଏଠିକା ଅଧିବାସୀ ଯଦି ମୂଳନିବାସୀ କିମ୍ବା ଦ୍ରାବିଡ଼ ତେବେ ହିନ୍ଦୁ କିଏ? ମୋଗଲ ଏବଂ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ଗାଳି ଗୁଡ଼ିକୁ ଯଦି ଆମେ ତିରସ୍କାର ନ କରି ସ୍ବୀକାର କରିବା, ଗୋଲାମ ଓ ଗରିବ ଶବ୍ଦକୁ ନିଜ କପାଳରେ ଚନ୍ଦନ ଟୀକା ଭଳି ଲଗେଇ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିବା ତେବେ ଦୁନିଆ ଆମ ଉପରେ ହସିବ କି ନାହିଁ? ଆମ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ସ୍ବାଭିମାନ କୁଆଡେ ଗଲା?

ପରିତାପର ବିଷୟ ହେଉଛି ଯେ ଆଜିର ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ଶବ୍ଦର ଅସଲ ଅର୍ଥ ଜାଣିନଥିବା ଲୋକମାନେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ରକ୍ଷକ ସାଜି ଅଣହିନ୍ଦୁ ଏବଂ ହେତୁବାଦୀ ମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ତୀବ୍ର ଅସହିଷ୍ଣୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛନ୍ତି୤ ସେମାନେ ଶାନ୍ତ ଚିତ୍ତରେ ବସି ନିଜକୁ ଏହି ପ୍ରଶ୍ନ କରିବା ଉଚିତ ଯେ ମୁଁ ଯଦି ହିନ୍ଦୁ ନୁହେଁ ତେବେ ତଥାକଥିତ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ପ୍ରତି ଏତେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ କାହିଁକି?

ଉପରୋକ୍ତ ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକରେ ଯଦି କିଛି ଭୂଲ ବା ତ୍ରୁଟି ଥାଏ, ଆମର ପ୍ରିୟ ସୁଧୀ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ବିନିତ ଅନୁରୋଧ ଭୁଲ ସୁଧାରିବା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରମାଣ ସହ ମୋତେ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତୁ୤

ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ

ଭ୍ରାମ୍ୟଭାଷ : ୯୪୮୨୦୧୬୨୬୦

ଇମେଲ୍ : balmikinayak@gmail.com