: ଅଧ୍ୟାପିକା ରଞ୍ଜିତା ପାତ୍ର

କଥାକାର ବସନ୍ତ ଶତପଥୀଙ୍କ ‘ଏଣ୍ଟିରୋମାଣ୍ଟିକ୍’ରେ ମାନବବାଦର ସ୍ବର

ମୟୁରଭଞ୍ଜ ମାଟିର ବରପୁତ୍ର ବସନ୍ତ କୁମାର ଶତପଥୀ୤ ସେ ୧୯୧୩ ମସିହା, ଜୁନ୍ ମାସ ୨୭ ତାରିଖରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି୤ ପିତା ଭୋଳାନାଥ ଓ ମାତା ଋକ୍ମିଣୀ ଶତପଥୀଙ୍କ ସୁଯୋଗ୍ୟ ପୁତ୍ର କେବଳ ନୁହନ୍ତି ବରଂ ଓଡ଼ିଶାମାଟିର ଯୋଗ୍ୟତମ ସନ୍ତାନ୤ ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କାର ଓ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟିରେ ଥିଲେ ସର୍ବଗୁଣସମ୍ପର୍ନ୍ନ୤ ତେଣୁ ୧୯୩୭ ମସିହାରେ ରେଭେନ୍‌ସା କଲେଜ ତାଙ୍କୁ ସମ୍ମାନଜନକ ‘ରାୟବାହାଦୁର ଜାନକୀନାଥ’ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ୤ ସମୟକ୍ରମେ ତାଙ୍କର ବୃତ୍ତି ଓ କୃତିତ୍ତ୍ବ ପାଇଁ ମିଳିଛି ବହୁ ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର୤ ୧୯୭୭ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଅକାଦମୀ ପୁରସ୍କାର, ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର ସମିତି ଦ୍ବାରା ଯଥାକ୍ରମେ ୧୯୬୪, ୧୯୬୮ ଓ ୧୯୭୨ରେ ପୁରସ୍କୃତ ଓ ସମ୍ମାନିତ ହୋଇଛନ୍ତି୤ ଶାରଳା ସମ୍ମାନ ସହିତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବହୁ ପୁରସ୍କାର ଅଧିକାରୀ ବସନ୍ତ କୁମାର ଶତପଥୀ ବୃତ୍ତିରେ ଶିକ୍ଷକ, ଅଧ୍ୟାପକ, ତଥା ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ ହେଁ ବୃତ୍ତିରେ ଜଣେ ସାହିତ୍ୟ ସ୍ରଷ୍ଟା୤ ସମାଜର ଅକୁହା ବେଦନା, ଦୁଃଖୀ ଭୋକିଲା ଲୋକର କାହାଣୀ ଠାରୁ ପଶୁପକ୍ଷୀ ଇତର ଜୀବପ୍ରତି ସେ ଥିଲେ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ୤ ହୃଦୟର ଅନୁଭବକୁ ଗଳ୍ପ ମରୁଭୂମିରେ ରୂପାୟିତ କରିଛନ୍ତି୤ ନବନାଟିକା, ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଓ ଅନୁବାଦ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାରଦର୍ଶିତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ ହେଁ ଜଣେ ହାସ୍ୟରସିକ ଗାଳ୍ପିକ ଭାବରେ ସେ ଖୁବ୍ ଲୋକପ୍ରିୟ୤ ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ ‘ଏଣ୍ଟିରୋମାଣ୍ଟିକ୍’ ପ୍ରକାଶିତ ହୁଏ୤ ଏହି ପୁସ୍ତକ ପାଇଁ ୧୯୬୮ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଅକାଦମୀ ପୁରସ୍କାର ପାଇଛନ୍ତି୤ ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି - ଗଙ୍ଗା ଓ ଗାଙ୍ଗୀ (୧୯୮୧), ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଅଙ୍ଗୁର (୧୯୮୨), ମାଂସାଶୀ-ମାନଙ୍କ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ (୧୯୮୨), ନୀଡ଼ାଶ୍ରୟୀ (୧୯୮୩), ଆକାଶୀ ଫୁଲ (୧୯୮୩), ଅଜାଗା ଘାଆ(୧୯୮୩), ମେଜର ଅପରେସନ(୧୯୯୧) ଇତ୍ୟାଦି୤

ଅନୁବାଦ ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି - ନବନାଟିକା, ଦୁଇଟି ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ, ସଞ୍ଚୟନ, ଲେମ୍ବଙ୍କ ସେକ୍ସପିୟର କାହାଣୀ ମାଳା, ରାଜା (ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର), Fakir Mohan : His like & Literature, ବାସନ୍ତୀ ରମ୍ୟରଚନାମାଳା (୧,୨,୩,୪) ଖଣ୍ଡରେ ବିଭକ୍ତ୤

ସମାଲୋଚନମୂଳକ ନିବନ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ରହିଛି - ଫକୀରମୋହନ ଓ ସାତଜଣ ସାଥୀ (ପୁସ୍ତକ ଆକାରରେ ଅପ୍ରକାଶିତ) ଏତଦ୍‌ବ୍ୟତୀତ ବହୁ ଆଲୋଚନା ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକାରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି୤ ଏସବୁ ବ୍ୟତୀତ ଇଂରାଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଆ ପତ୍ରିକାର ସଂପାଦନା ଦାୟିତ୍ବ ତୁଲାଇଛନ୍ତି୤ ସମାଜ, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତିପ୍ରେମୀ ମଣିଷ ଭାବେ ସେ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ବାରି ହୋଇପଡ଼ନ୍ତି୤

୧୯୬୬ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଏଣ୍ଟିରୋମାଣ୍ଟିକ୍’ ସଂକଳନରେ ରହିଛି ନଅଗୋଟି ଗଳ୍ପ୤ ଗଳ୍ପକ୍ରମର ପ୍ରଥମ ଗଳ୍ପ ‘ବାଣୀ ଚିଆଁ’୤ ଗଳ୍ପଟିରେ କୁକୁଡ଼ା ଚିଆଁ ପ୍ରତି ଦୁଃଖ ଓ ବେଦନା ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି୤ ‘ଅଶ୍ବତ୍‌ଥାମା ହତ?’ ଗଳ୍ପରେ ସାମାନ୍ୟ ନିଜ ସ୍ବାର୍ଥପାଇଁ ମନୁଷ୍ୟତ୍ବର ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଛି୤ ମାତ୍ର ଗଳ୍ପରେ ଶେଷ ପରିଣତି ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେଇନାହିଁ୤ ହିରାଲାଲ ଚରିତ୍ରକୁ ଅନୁତାପର ଅନଳରେ ଧୋଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଗାଳ୍ପିକ୤ ‘ଗୋଟିଏ ଆଳୁ’ ଗଳ୍ପରେ ଷଣ୍ଢ ଛୁଆର ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ଖୁବ୍ ସ୍ପର୍ଶକାତର ଘଟଣା୤ ଦୋକାନରୁ ଗୋଟିଏ ବଡ଼ ଆଳୁକୁ ଷଣ୍ଢ ଛୁଆଟି ଖାଇ ଦେଇଛି୤ ପରିଣତ ସ୍ବରୂପ ଦୋକାନୀର ମାଡ଼ରେ ଷଣ୍ଢ ଛୁଆର ଜୀବନ ଦୀପ ଲିଭିଗଲା୤ ଏପରି ଏକ ସ୍ପର୍ଶକାତର ପରିବେଶରେ ଗଳ୍ପର ଆରମ୍ଭ ଓ ଶେଷ ହୋଇଛି୤ ପାଠକ ମନରେ ପଶୁପ୍ରତି କରୁଣା ବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ଗାଳ୍ପିକ ହୋଇଛନ୍ତି ସଫଳ୤ ‘ହୀରାକୁଦ କରେଣ୍ଟ’ ଗଳ୍ପରେ ଦୁଃଖ ଓ ବିଚ୍ଛେଦର ଯନ୍ତ୍ରଣା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରେମ ରୂପକ କରେଣ୍ଟକୁ ଅନୁଭବ କରାଇଛନ୍ତି୤ ଯାହା ଗଳ୍ପର ନାୟକ ସରୋଜବାବୁ ଓ କମଳିନୀ ଚରିତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଛି ପ୍ରତିଫଳିତ୤ ‘ଅର୍ଦ୍ଦଳି’ ଗଳ୍ପରେ ସ୍ବାବଲମ୍ବନଶୀଳ ହେବାର ମହତ୍ତ୍ବ କୌଣସି ଚାକିରୀଠାରୁ କିଛି କମ ନୁହେଁ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି୤ ଏହାର ପ୍ରମାଣ ରାଜବଲ୍ଲଭ ଦଣ୍ଡପାଟ ଚରିତ୍ର ଦେଇ ପରିଣତି ଟାଣିଛନ୍ତି୤ ‘ଭଡ଼ାଟିଆ’ ଗଳ୍ପରେ ମଣିଷ ସମାଜର ବିଦ୍ବେଷ ଭାବକୁ ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି୤ ଅଧ୍ୟାପକ ମହେଶବାବୁ ଘରଭଡ଼ା ନେଇ ରହୁଥିବା କାରଣରୁ ଘର ମାଲିକ ସହିତ ସୁସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇନାହାନ୍ତି୤ ଫଳସ୍ବରୂପ ଭଡ଼ାଘର ଛାଡ଼ିବାର ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟ ହୋଇଛି୤ ପାଠକ ମନରେ ମାନବିକ ଚେତନାର ପ୍ରଶ୍ନ ସୃଷ୍ଟି କରାଇଛନ୍ତି ଗାଳ୍ପିକ୤ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନର ନାମ ବହନ କରୁଥିବା ‘ଏଣ୍ଟିରୋମାଣ୍ଟିକ୍’ ଗଳ୍ପରେ ରହିଛି, ଅବହେଳିତ ନାରୀପ୍ରତି ସମାଜର ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ୤ କାମୁକ ମଣିଷର ବାସ୍ତବ ରୂପ୤ ସମାଜର ଭଦ୍ରବ୍ୟକ୍ତି ରୂପେ ପ୍ରତିବିମ୍ବିତ ହେଉଥିବା ବାବାଜୀଙ୍କ ପ୍ରଚ୍ଛନ ଲୋଲୁପତା୤

ଏହିପରି ‘ଏଣ୍ଟିରୋମାଣ୍ଟିକ୍’ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନରେ ପାଠକକୁ ସମବେଦନାରେ ଭରି ଦେଇଛନ୍ତି ଗାଳ୍ପିକ୤ ଗଳ୍ପରେ ହାସ୍ୟ, ବ୍ୟଙ୍ଗ, କରୁଣ, ପ୍ରେମ, ଘୃଣା, ସମସ୍ୟା ଓ ମାନବିକତାର ବୀଜ ରୋପଣ କରିବାକୁ ତାଙ୍କ ଗଳ୍ପଗୁଡ଼ିକ ସମର୍ଥ୤

ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ବିଭାଗ

ଉତ୍ତର ଓଡ଼ିଶା ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ, ବାରିପଦା